Frouck de Boer van Visio
“We hebben een inclusieve samenleving door exclusieve oplossingen te bedenken voor subgroepen. We leggen drempels neer om de barrière vervolgens te slechten door drempelhulpen te plaatsen. Frouck de Boer is Senior adviseur Toegankelijkheid bij Koninklijke Visio. Zij spreekt op Future Lighting over het belang van licht voor een inclusieve samenleving.
“Er ligt een behoorlijke uitdaging”, zegt Frouck de Boer desgevraagd. “De wereld om ons heen is ontworpen voor een 23-jarige gezonde man. Goedziend en mobiel. Daarmee sluit je grote groepen uit, in die zin dat ze niet in staat zijn volwaardig te functioneren. In de winterperiode begint het om vier uur al te schemeren. Vanaf dat moment is het voor veel mensen niet meer veilig op straat. In feite geldt dit ook voor zorginstellingen, waar we iedereen in het donker zetten. Het lichtniveau is zo laag dat taken niet goed kunnen worden uitgevoerd.”
Eerst even de cijfers: Nederland telt naar schatting 330.000 slechtziende en blinde mensen. In 2040 is een kwart van de Nederlandse bevolking 65+ en is het aantal mensen met een visuele beperking verdubbeld. Bovendien verandert Nederland van een verzorgingsstaat naar een maatschappij waarin zo lang mogelijk zelfstandig thuis wonen, eigen regie en participatie voorop staat.
Veel te donker
Licht is volgens De Boer het meest onderschatte hulpmiddel dat er is. “Zorginstellingen zijn met een ARBO norm en NEN Norm van 500 lux licht veel te donker. Het is niet toereikend voor ouderen, maar ook niet voor mensen die er werken. We maken een onderscheid tussen basisverlichting en taakverlichting. Voor het voor het maken van een puzzel of wat voor taak of activiteit dan ook heb je goed licht nodig om extra details te zien. Dat geldt ook in zorginstellingen waar het delen van medicijnen een basistaak is. Licht moet een gevoel van welbevinden, comfort en veiligheid geven. Net zo belangrijk is dat je taken goed moet kunnen uitvoeren.”
De lichtontwerper speelt daarin volgens De Boer een cruciale rol. “Prorail heeft ons betrokken bij de verledding van vierhonderd stations. Dat hebben ze goed gedaan. We hebben geen pleidooi gehouden voor meer licht, we hebben wel geadviseerd over het hoe en waar. De stations zijn hierdoor goed toegankelijk voor de actieve ouderen die met hun kleinkinderen naar de kerstmarkt gaan. Je hebt het hier over de groep mensen met vaak een verhard hoornvlies en een vertroebelde lens. Het ongemak dat dat geeft, moet gecompenseerd worden door goed licht.”
Meteen goed ontwerpen
Het pleidooi van Frouck de Boer is duidelijk: maak geen lichtplan voor de goedziende, gezonde 23 jarige man, maar ontwerp het voor iemand van 65 jaar die te maken heeft met een natuurlijke achteruitgang van het zicht. Daar heeft iedereen baat bij, ook die 23-jarige, die in de regen bij de bushalte met zijn mobieltje bezig is. Je hebt altijd momenten dat je visuele systeem minder functioneert.
De Boer gaat op Future Lighting het gesprek aan met de lichtprofessional. “Ontwerp vanaf dag één vanuit het perspectief van mensen met een gezichtsbeperking. Juist op een moment dat we en masse overgaan op LED biedt dat nieuwe kansen. Niet eerst drempels opwerpen om ze vervolgens op te lossen. Meteen goed ontwerpen, en dat hoeft vanwege die transitie zeker niet tot extra kosten te leiden.”
Frouck de Boer is Senior adviseur Toegankelijkheid bij Koninklijke Visio, expertisecentrum voor slechtziende en blinde mensen. Visio Zicht op Toegankelijkheid (VZoT) is een onderdeel van Koninklijke Visio en richt zich op fysieke toegankelijkheid van binnen- en buitenruimte en is betrokken bij diverse onderzoeken en advieswerkzaamheden zowel in de openbare ruimte als bij (nieuwe)gebouwen.
